Farklı psikopatolojilerin sanat üzerindeki etkisinden bahsetmiştik. Bugün sizinle avant garde sanatın öncülerinden sayılan Yayoi Kusama hakkında konuşmak istedim. Sahip olduğu patoloji ve öznelliği eserlerine derinlemesine yansıtan Kusama ‘Puantiyelerin Prensesi’ olarak da biliniyor. Psikotik, anksiyete, bipolar bozukluğu ve obsesif kompulsif bozukluk tanısı alan Yayoi Kusama’yı ve eserlerini gelin birlikte tanıyalım.
Çocukluk Dönemi ve Takıntıları
Kusama, sevgisiz ve istenmeyen bir evliliğin meyvesi olarak dünyaya gelir. Babası, annesinin varlıklı soyadını almak için onunla evlenmiş olduğundan, zamanının büyük bir kısmını evden uzakta başka kadınlarla geçirir. Bununla birlikte, soğuk, uzak ve öfkeli bir kadın olan annesini fiziksel istismara maruz bırakır. Tüm bu ev ortamında büyüyen Kusama, annesini ‘soğuk ve sevgisiz’ bir kadın olarak tanımlar. Annesi, babasının sadakatsizliği karşısında Kusama’yı babasını izlemesi için görevlendirir. Kusama daha küçük bir kız çocuğuyken babasını izlemeye başlar. Çoğu zaman babasını, annesini aldatırken ve başka kadınlarla seks yaparken görür. Üstelik, babası eve geldiğinde Kusama’yı da cinsel olarak istismar eder. Tüm bu süreçte Kusama, cinsellikten ve erkek simgesinden uzaklaşır. Verdiği röportajlarda erkeklik ve erkek simgesine dair her şeyin onu tiksindirdiğini söyler.
Kendisiyle yapılan söyleşilerde cinsellikten çok korktuğunu ve en büyük takıntısının cinsellik olduğunu söylemiştir. Eserlerine baktığımızda da erkek cinsel organ simgesini görürüz. Çoğunlukla, cinselliğini yitirmiş olarak nitelendirdiği sayısız erkek penisini bir odaya doldurur. Tam da burada, avant garde’in önümüze getirdiği gerçeklik ilkesinden koparak özgürleşmeyi görürüz. Bana kalırsa, cinselliğini yitirmiş sayısız erkek penisi ona özgür bir hayatın mümkün olduğunu da göstermekteydi.
Halüsinasyonları
Kusama, halüsinasyonlarından birini şu şekilde tarif eder; ‘Bir gün masadaki masa örtüsünün kırmızı çiçek desenlerine baktım ve yukarı baktığımda tavanı, pencereleri ve duvarları kaplayan aynı deseni gördüm ve sonunda tüm odada beden ve evren vardı. Kendimi yok etmeye başlamışım gibi hissettim, sonsuz zamanın sonsuzluğunda ve uzayın mutlaklığı içinde dönüp, hiçbir şeye indirgenemedim.’ Kusama, kendinin ve benliğinin o sonsuzluğun içinde yok olduğunu söyler. İlerleyen yıllarda, kendi gerçekliğini yansıtan bu noktalar onun takıntısı(obsesyonu) haline gelecektir. Kusama, kendisiyle konuşan halüsinasyonlar arasında bu noktaların olduğunu da belirtir. Noktaların var olduğu eserlerini incelediğimizde, noktalar arasında kaybolduğunuzu hissedersiniz. Mekandaki sonsuzluk benliği yok etmektedir.
Eserleri bize ne anlatıyor?
Kusama, sanatına başlama anını verdiği röportajda ‘Doktoruma resim yapmayı seviyorum dedim. O da bu iyi bir şey dedi.’ şeklinde açıklar. Zaman içerisinde bu takıntısı onu ‘Praemium Imperiale’ ödülünün verildiği ilk kadın sanatçı yapacaktır. Akıllara kazınan en önemli sözlerinden biri, içinde bulunduğu psikolojik ruh halini bize açıkça anlatır; ‘Kendini unut. Sonsuzluk ile bir ol. Çevrenin bir parçası ol.’
Kusama’nın en önemli eserlerinden ‘Obliteration Room’ ve ‘Infinity Mirrored Room- The Souls of Millions of Light Years Away’e baktığımızda sonsuz nokta simgesini yeniden görürüz. Bu odaya girdiğimizde, kendi benliğimizin ve imajımızın sonsuza kadar yok olduğunu görürüz. Kusama, kendisinin içinde bulunduğu eserlerde de sonsuzluğun içerisinde bir nokta olarak kendini kaybettiğini söyler.
Kusama, kendiliğinden obliterasyon hissini deneyimleyebilmemiz için nokta ortamları yaratır. Odalara ‘Sonsuzluk Odaları’ adını verir ve yüzlerce parıldayan renkli LED ışığını aynalı odalara yerleştirerek sonsuzluk hissini yaratır. Karanlık odadaki ışıkların pinpınarları, aynalarda sonsuz bir şekilde yansıtılır, bu da sizi, görünüşte sonsuz bir alanda olduğunuzu hissettirir. Noktalar sizi içine çeker ve sonsuzluğa götürür…
Kusama ve Eserleri
Kusama kendi eserlerini ve nokta simgesini şöyle yorumlar; ‘Benim hayatım yük olan o milyonlarca partikülün içinde bir noktaydı.’
Referanslar:
https://www.theartstory.org/artist-kusama-yayoi-artworks.htm#pnt_8
https://courtauld.pure.elsevier.com/en/publications/im-here-but-nothing-kusamas-environments